Kaktüs Çeşitleri : Önemli Terimler ve Bakım Rehberi

Kaktüsler, doğanın en etkileyici ve dayanıklı bitkileridir. Kendine has yapıları ve estetik görünümleriyle dikkat çekerler. Ancak, kaktüs dünyasını tam anlamıyla anlamak için bazı terimleri bilmek önemlidir. Bu yazıda, kaktüslerin büyüleyici dünyasına giriş yapacak, "areole", "tüberkül", "hibrit" , "onzuka", "variegated" gibi sıkça kullanılan terimlerin anlamlarını öğrenerek bu eşsiz bitkilere dair bilginizi derinleştireceksiniz. Hazırsanız, kaktüslerin dikenli ama büyüleyici yolculuğuna birlikte çıkalım! 🌵

Kaktüsler ile İlgili Önemli Terimler

1. Areol

Areoller, kaktüslerin gövdesinde bulunan dikenlerin, çiçeklerin ve tüylerin çıkış yaptığı küçük, yuvarlak alanlardır. Areol, kaktüslerin en temel özelliklerinden biridir ve bitkinin büyüme, savunma mekanizmalarıyla doğrudan ilişkilidir. Bu yapılar, farklı kaktüs çeşitlerinde değişik şekil ve büyüklüklerde olabilir.

2. Glochid

Glochid, bazı kaktüs türlerinde (ör: Opuntia) areollerden çıkan küçük, ince, kancalı tüylerdir. Bunlar genellikle kolayca kopar ve cilde yapışır.

3. Rib (Kaburga)

Rib, kaktüs gövdelerinde dikey veya spiral çıkıntılar / dilimler; su depolamayı kolaylaştırır ve bitkinin genişlemesine yardımcı olur.

4. Epiphyllum

Epiphyllum, bazı kaktüs türlerinde (ör: atlas çiçeği) görülen yaprak benzeri düzleşmiş gövdeler.

5. Onzuka

Onzuka, kaktüs çeşitleri içinde özellikle Astrophytum türlerinde görülen, beyaz nokta desenleriyle öne çıkan bir mutasyon çeşidi. Neredeyse tamamen kadifemsi bir his veren beyaz noktalarla kaplı gövde yapısı.

6. Kikko

Kikko, kaktüslerin kaburga yapılarında oluşan çıkıntılı ve üçgenimsi düzensizliklerdir. Genellikle Astrophytum veya Gymnocalycium türlerinde gözlemlenir. Gövde kenarları boyunca uzanan sivri çıkıntılarıyla öne çıkan bu mutasyon, uzaktan bakıldığında testere dişlerini andırır.

7. Fukuryu

Japonca'da 'Fukuryu' ek kaburga ve kabartıların bulunmasını ifade eder. Özellikle Astrophytum ve Gymnocalycium türü kaktüslerde, kaburga ve areollerde meydana gelen sıra dışı çıkıntılar veya pürüzler için kullanılan bir terimdir.

8. Variegated (Alacalı)

Variegated terimi, kaktüslerin yeşil yerine beyaz, sarı, kırmızı veya pembe tonlarda pigmentasyon gösterdiği durumlardır. Pigment eksikliğinden kaynaklanır, genetik veya çevresel nedenlere bağlı olabilir. Çok ender rastlanan bir durum olduğu için kaktüs çeşitlerinin koleksiyon değerini oldukça arttıran ve aranan bir mutasyon çeşididir.

9. Monstrose (Canavarımsı Form)

Monstrose, bitkinin normal büyüme düzeninin bozulması sonucu asimetrik, düzensiz veya sıradışı bir görünüme sahip olması durumlarına veriler isimdir. Ağırlıklı olarak Cereus gibi sütun kaktüs çeşitlerinde görülen bir mutasyondur.

10. Cristat (Yelpaze Form)

Cristat, bitkide büyüme noktasının bir tarak veya yelpaze formunda genişlemesi durumudur. Bu form genetik mutasyon veya çevresel etkilerle oluşabilir. Kaktüs türlerine farklı bir estetik kattığı için koleksiyonerler tarafından sevilen bir mutasyondur.

11. Hybrid (Melez)

Hybrid (Melez), iki farklı kaktüs türünün (örneğin, Astrophytum ve Echinopsis gibi) veya aynı türün farklı varyetelerinin (örneğin, iki farklı Gymnocalycium varyetesi) çaprazlanmasıyla elde edilen yeni bir bitki çeşididir. Melezleme genellikle istenilen özelliklerin birleştirilmesi amacıyla yapılır. Örneğin:

• Daha çarpıcı çiçek renkleri ve desenleri.

• Eşsiz diken yapıları veya şekilleri.

• Artan dayanıklılık veya farklı çevre koşullarına uyum sağlama.

  
  

Melez kaktüs çeşitlerinin özellikleri, ebeveynlerinin genetik kombinasyonuna bağlıdır ve her birey benzersiz olabilir. Bu nedenle, hibrit bitkiler özellikle koleksiyonculukta yüksek değer görür. Doğada da melezler oluşabilir, ancak çoğunlukla insan müdahalesiyle (manuel tozlaşma yoluyla) üretilir.

12. Offsets (Yan Sürgünler)

Offsets (Yan Sürgünler), kaktüslerin büyüme süreçleri sırasında doğal olarak ana bitkinin tabanında veya areollerinde oluşan, küçük ve bağımsız bitki parçacıklarıdır. Bu sürgünler, ana bitkiyle bağlantılı olarak büyür ancak zamanla kendi kök sistemlerini oluşturabilir.

Yan sürgünler, kaktüslerin yaygın bir vejetatif üreme yöntemi olup, bitkinin çevresinde küçük koloniler oluşmasına yol açar. Örneğin:

• Echeveria veya Mammillaria gibi türler, genellikle bu yöntemle çok sayıda sürgün verir.

• Sürgünler, dikkatlice ana bitkiden ayrılarak ayrı bir saksıya ekilebilir ve kolayca köklendirilebilir.

Bu üreme yöntemi, tohumdan yetiştirmeye göre daha hızlıdır ve ana bitkinin genetik özelliklerini tamamen korur. Yan sürgünler, hem ticari üretimde hem de hobiciler arasında popülerdir, çünkü bakımı ve çoğaltılması kolaydır.

13. Grafting (Aşılama)

Grafting (Aşılama), genellikle büyümeyi desteklemek ve hızlandırmak amacıyla bir kaktüsün başka bir kaktüs türünün gövdesine aşılanması işlemidir. Örneğin, Gymnocalycium mihanovichii türleri sıklıkla bu yöntemle yetiştirilir.

14. Callus (Kallus)

Callus, kaktüs çeşitlerinin çoğaltılması sırasında kesilen ya da yaralanan yüzeyde oluşan, bitkiyi enfeksiyonlara ve su kaybına karşı koruyan sertleşmiş bir doku katmanıdır.

Kesilen bir gövde, yaprak veya sürgünün açıkta kalan yüzeyi önce kurur ardından callus oluşmaya başlar. Bu süreç, bitkinin yarayı kapatması ve zarar görmüş dokuyu iyileştirmesi için önemlidir. Callus oluşumu, çevre koşullarına (sıcaklık, nem gibi) bağlı olarak birkaç gün ile birkaç hafta arasında sürebilir.

Pratik bir örnek olarak, kaktüs veya sukulentlerin çoğaltılmasında kesilen parçaların birkaç gün bekletilerek callus oluşturması önerilir. Bu, köklenme şansını artırır ve bitkinin sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlar.

15. Tubercle (Tüberkül)

Tubercle (Tüberkül), kaktüslerin kaburga yerine gövde yüzeylerinde bulunan küçük, yumru şeklindeki çıkıntılardır. Genellikle Mammillaria türlerinde yaygındır.

Tüberküller, kaktüslerin çevresel koşullara uyum sağlama becerilerinin bir göstergesi olup, hem estetik hem de fonksiyonel açıdan türlerin tanımlanmasında önemli bir rol oynar. Özellikle koleksiyoncular ve botanikçiler için bu yapıların şekli ve düzeni, tür ayırt etmekte kritik bir ipucudur.

16. Albino

Albino, Variegata (Alacalı) bitkilere kıyasla hiç klorofil içermeyen, tamamen beyaz veya sarı pigmentli kaktüs. Genellikle başka bir kaktüse aşılanarak yaşatılır.

---

Kaktüs Çeşitleri için Bakım Rehberi

Sonsuz çeşitlilikteki benzersiz şekil ve renklerin yanı sıra bakım kolaylığı, kaktüsleri ve sukulentleri çok popüler ev bitkileri haline getirmektedir, ancak onları nasıl ayırt edeceğinizi merak ediyor olabilirsiniz. Sukulentler basitçe su depolayan bitkilerdir. Kaktüs, suyu yalnızca etli gövdesinde depolayan bir tür etli bitkidir. Neredeyse tüm kaktüsler diken yetiştirir, yaprakları yoktur ve gösterişli çiçekler ve meyveler üretirler. Diğer sukulentlerin çoğunun kalın yaprakları ve basit çiçekleri vardır, ancak meyve vermezler. Yani tüm kaktüsler sukulenttir (sulu meyve), ancak tüm sukulentler kaktüs değildir. 

Aşağıda, hem kaktüsleri hem de sukulentleri evinizde başarıyla yetiştirmeniz için size yol gösterecek faydalı bilgiler yer almaktadır.

Işık #1: Kaktüslerin renk ve formunu nasıl iyileştirebilirim ?

Sulama #2: Kaktüs çeşitleri nasıl sulanmalıdır ?

1. Işık: Kaktüslerin renk ve formunu nasıl iyileştirebilirim ?

Gereksinimler türe göre değişir. Kaktüsünüzü ilk başta doğrudan parlak ışığa yerleştirin ve değerlendirin. Stres belirtileri (renk değişimi veya ağarmış bir görünüm gibi) bitkinin daha az ışık alan bir alana taşınması gerektiği (veya aşırı sulandığı) anlamına gelebilir. Kaktüsünüz ışığa doğru eğilmeye başlarsa, onu daha parlak bir noktaya taşıyın. Işık koşullarında köklü değişiklikler yapmak yerine, bir veya iki hafta içinde geçiş yapın. Ya da eğilmesini önlemek için bitkiyi her hafta çeyrek tur döndürün. Çoğu kaktüs ve sukulent parlak, dolaylı ışığı tercih eder. Parlak, canlı renklere sahip bitkiler genellikle daha fazla ışığa ihtiyaç duyar. Bazı durumlarda bir bitki ışığı gerekebilir. Bir bitki formsuz uzamış görünmeye başladığında veya pencereye doğru eğildiğinde, yeterince ışık almıyor demektir. Ağarmış gövde ve yanık lekeleri, kaktüsünüzün çok fazla ışık aldığının işaretidir. Doğuya bakan bir pencereden gelen sabah güneşi en uygunudur. Güneye veya batıya bakan bir pencere, sert ve doğrudan güneş ışığını dağıtmak için tül perdelere ihtiyaç duyabilir.

2. Sulama: Kaktüs çeşitleri nasıl sulanmalıdır ?

Kaktüs çeşitlerinizi ilkbahar ortası ile sonu ve sonbahar ortası arasında, yaklaşık haftada bir kez sulayabilirsiniz. Toprağı iyice ıslatın ve suyun süzülmesini bekleyin. Eğer saksı su dolu bir tepsi içinde tutuluyorsa, kaktüsünüz yaklaşık 15 dakika su çektikten sonra tepsideki fazla suyu dökün. Sonbahardan kış sonuna kadar sulamayı azaltın ve sulamalar arasında saksı karışımının kurumasına izin verin.

Saksı ve Toprak #3: Saksı ve toprak seçimi kaktüsleri nasıl etkiler ?

Gübreleme #4: Kaktüs çeşitleri için ideal gübre hangisi ?

Saksı Değişimi #5: Kaktüslerimin saksısını nasıl değiştirebilirim ?

---

3. Saksı ve Toprak: Saksı ve toprak seçimi kaktüsleri nasıl etkiler ?

Kaktüsler, plastik, kil ve diğer birçok malzemeden yapılmış saksılarda yaşayabilir. Plastik ve sırlı saksılardaki bitkiler, sırsız pişmiş toprak saksılara göre daha az sulama gerektirir. Tüm saksılarda, iyi bir sulama sağlamak için drenaj delikleri olmalıdır.

Kaktüsler için özel olarak etiketlenmiş bir saksı karışımı kullanın; bu karışım fazla su tutmayacaktır. Eğer saksının yan tarafında veya toprağın üstünde beyaz birikintiler oluşursa, bu durum toprağı yenilemenin zamanının geldiğini gösterir. Saksıyı tekrar kullanacaksanız, mineralleri temizlediğinizden emin olun.

Bitki büyümeye başladıysa, mevcut saksıdan yaklaşık 2 inç daha büyük bir saksı seçin. Kaktüsleri yeniden saksıya koymak için en uygun zaman ilkbahar veya yaz aylarıdır.

Kaktüsü tutarken yaralanmayı önlemek için deri eldivenler, kağıt havlu veya kurulama bezi kullanabilirsiniz. Eğer kaktüs yeterince küçükse, maşa kullanarak da güvenli bir şekilde taşıyabilirsiniz.

4. Gübreleme: Kaktüs çeşitleri için ideal gübre hangisi ?

Kaktüs çeşitlerinin tipik gübresi genellikle 2-7-7 NPK (Azot-Fosfor-Potasyum) oranına sahiptir. Kaktüsler, yapraklı salon bitkilerine göre daha az azot ve daha fazla fosfor ile potasyuma ihtiyaç duyar.

Bu, kaktüslerin daha iyi çiçeklenmesini ve güçlü kökler gelişmesini sağlar. Salon bitkilerine kıyasla kaktüsler, çiçeklenme ve kök gelişimi için daha yüksek fosfor ve potasyum oranlarına ihtiyaç duyar. Kaktüs çeşitleri genellikle çok fazla gübreye ihtiyaç duymazlar, ancak ara sıra beslenmekten fayda görürler. İşte gübreleme için bazı ipuçları:

Öncelikle kaktüsler için özel olarak formüle edilmiş bir gübre kullanın çünkü bitkinizde form bozukluğuna veya çürümeye yol açabilirsiniz; bu gübreyi web sitemizden ya da internetten kolaylıkla temin edebilirsiniz. Kaktüsünüzü büyüme mevsimi boyunca (ilkbahar ve yaz) ayda bir kez besleyin. Gübreyi üzerinde bulunan talimatlara uygun şekilde su ile karıştırın ve toprağa uygulayın.

5. Saksı Değişimi: Kaktüslerimin saksısını nasıl değiştirebilirim ?

Kaktüs çeşitleri, Dünya'daki en zorlu koşulların bazılarında gelişebilen eşsiz ve büyüleyici bitkilerdir. Bu çöl sakinleri aşırı sıcağa ve kuraklığa dayanma yetenekleriyle bilinse de, gelişmek için yine de uygun bakıma ihtiyaç duyarlar. Kaktüsünüzün bakımının önemli bir yönü saksı değişimidir. Şimdi kaktüsünüzün saksı değiştirme sürecine bir göz atalım.

Adım 1: Doğru Saksıyı Seçin Kaktüsünüzü saksıya yerleştirmek söz konusu olduğunda, ilk adım doğru saksıyı seçmektir. Mevcut saksınızdan biraz daha büyük, ancak çok büyük olmayan bir saksı istersiniz. Çok büyük bir saksı çok fazla su tutabilir ve bu da kök çürümesine yol açabilir.

Adım 2: Toprağı hazırlayın, kaktüsler iyi drene olan toprağa ihtiyaç duyarlar, bu nedenle kaktüsler için özel olarak tasarlanmış bir toprak karışımı kullanmak önemlidir. Kaktüs toprağını web sitemizden ya da internetten kolaylıkla bulabilirsiniz. Eğer maceraperest hissediyorsanız, bu blog yazımızdan yardım alarak kendi kaktüs toprağınızı yapabilirsiniz.

Adım 3: Kaktüsünüzü mevcut saksısından çıkarın. Bu aşamada kaktüs dikenleri sizin için biraz zorluk çıkarabilir. İşte kaktüsünüzü mevcut saksısından kolayca çıkarmak için bazı ipuçları:

• Ellerinizi dikenlerden korumak için kalın bir eldiven giyin.

• Kaktüsü tabanına yakın bir yerden hafifçe kavramak için bir havlu ya da bez parçası kullanın.

• Saksıyı yan yatırın ve toprağı gevşetmek için dibine vurun.

• Kaktüsü yavaşça saksıdan çıkarın.

Adım 4: Kaktüsünüzü mevcut saksısından çıkardıktan sonra, eski toprağı çıkarma ve kökleri budama zamanı gelmiştir. İşte yapmanız gerekenler:

• Köklerdeki eski toprağı nazikçe temizleyin.

• Ölü, kahverengi veya lapa gibi olan kökleri budamak için makas kullanın.

• Kaktüse zarar verebileceğinden çok fazla kesmemeye dikkat edin.

Adım 5: Şimdi kaktüsünüzün saksısını değiştirme zamanı. İşte yapmanız gerekenler:

• Yeni saksınızın dibini bir kat kaktüs toprağı ile doldurun.

• Kaktüsünüzü saksıya yerleştirin ve etrafına eşit bir şekilde toprak ekleyin, sıkılaştırmak için hafifçe bastırın.

• Sulama yaparken saksıdan dışarıya topraklı su dökülmemesi ve daha rahat bir sulama için saksının üst kısmında biraz boşluk bırakın.

Adım 6: Kaktüsünüzü sulamak için 1 hafta beklemenizi öneririm, bu şekilde bitkiniz strese girmeyecektir. Sulama yapacağınızda saksının dibinden su akmaya başlayana kadar sulayın. Tekrar sulamadan önce toprağın tamamen kurumasını bekleyin.